Meşrutiyeti kabul eden Osmanlı Devleti, 23 Aralık 1876 tarihinde Kanun-i Esasi ismiyle yeni bir anayasa hazırlamış ve parlamenter sisteme geçiş yapmıştır. Bu parlamenter sistemde üyelerini halkın seçtiği “Heyet-i Mebusan” ile üyelerini Padişahın seçtiği “Heyet-i Ayan” ismiyle iki ayrı meclis bulunmaktaydı ve her iki mecliste “Meclis-i Umumi” çatısı altında birleşmekteydi.
Osmanlı Devleti’nde I. Meşrutiyetle birlikte ilk seçimler 1876 yılı içinde yapılmıştır. Bu seçimlerin daha sağlıklı bir ortamda gerçekleştirilmesi ve oluşturulacak ilk meclise üye seçiminin sorunsuz yapılabilmesi için seçimle alakalı usul ve esasların belirtilmiş olduğu yasa teklifi yapılmıştır. Günümüzde “Kanun Hükmünde Kararname” olarak adlandırdığımız kanunlar, o dönemde seçimlerin selameti için “Talimat-ı Muvakkate” adıyla geçici bir yasa olarak hazırlanmıştı. Bu yasa Sultan II. Abdulhamit’in 28 Ekim 1876 tarihinde onayı ile yürürlüğe girmiştir. Talimat-ı Muvakkate 7 maddelik bir talimatla genel meclisin nasıl oluşacağı, adayların hangi şartları taşıyacağı vb. konular hakkında bir takım kuralları belirtmiştir.
Anayasal düzene geçişin ilk evrelerinde bazı sorunlar ile karşılaşılmıştır. Talimât-ı Muvakkate ile Kanun-i Esasi arasında seçime ilişkin farklılıklar oluşmuştur. Kanun-i Esasi’ye göre her elli bin erkek nüfus bir milletvekili seçebilirken, Talimât-ı Muvakkate’ye göre ülke genelinde 130 milletvekili seçilmesi istenmiştir. Kanun-i Esasi’ye göre seçimlerle alakalı bir veya iki dereceli bir seçimin olması gerekir ibaresi bulunmazken, Talimât-ı Muvakkate’ye göre iki dereceli seçim sisteminin kabul edileceği belirtilmiştir. Kanun-i Esasi’ye göre seçilme yaşı 30 iken, Talimât-ı Muvakkate’ye göre seçilme yaşı 25 olarak belirtilmiştir. Kanun-i Esasi’ye göre seçilecek kişilerde mülk sahibi olma şartı aranmazken, Talimât-ı Muvakkate’ye göre seçilecek kişilere mülk sahibi olma şartı getirilmiştir. Ayrıca Kanun-i Esasi parlamenter sisteme geçişte padişaha da bir takım uygulamalar öngörmüştür. Anayasası’nın 3. Maddesine göre Padişah tahta çıkacağı zaman Meclis-i Umumi’de Şer’i hukuka ve Kanun-i Esasi hükümlerine uyacağına, vatan ve milletin bütünlüğünü koruyacağına, sadakat göstereceğine dair yemin etmesi şartı getirilmiştir.
1876 seçimlerine ilişkin Kanun-i Esasi’nin 66. ve 119. maddelerine göre mebusların seçimi gizli oy esasına göre yapılacaktır ibareleri yer almaktaydı. 21 Temmuz 1946 seçiminin de açık oy gizli tasnif (sayım) usulüne göre yapıldığını görmekteyiz. Talimat-ı Muvakkate’ye göre ülke çapında 80 Müslüman ve 50 Gayrimüslim olmak üzere toplam 130 milletvekilinin seçilmesi gerekirdi. Bu seçimlerde hesaplar tutmadı ve hedeflenen 130 milletvekili sayısına ulaşılamadı. Ülke genelinde yapılan 1876 seçimlerinde sadece 69’u Müslüman ve 46’sı Gayrimüslim olmak üzere 115 milletvekili seçilebilmişti. Seçilen milletvekilleri İstanbul’daki ilk meclise gelmeye başlamışlardı ve ilk Osmanlı Mebusan Meclisi de 19 Mart 1877 Pazartesi günü Dolmabahçe Sarayında Padişah II. Abdülhamit tarafından açılarak parlamenter sistemin kapısı aralanmıştı. Seçilen ilk vekiller de bu mecliste görevlerini yapmaya başlamışlardı.
İçinde bulunduğumuz tarihten 143 yıl önce gerçekleştirilmiş olan ilk seçimlerde de seçimlere ilişkin usul ve esasların belirtildiği kanunların sağlıklı bir şekilde oluşturulamadığı
ve günümüzde de bu sorunların hala devam ettiği görülmektedir. Türk halkı olarak demokrasiye geçişte sopalı seçimler, baskıcı seçimler, açık oy gizli (tasnif) sayım, şeklindeki seçimler de olmak üzere sıkıntılı dönemleri de yaşamıştır ve hepsi de tarihimizde kara bir leke olarak kalacaktır. Seçimin adil bir hak arama sistemi olması gayesinden öte günümüzde halk tabanında güveni sarsacak şayiaların ayyuka çıkması, adil bir hak arama sistemi olan seçim sisteminin güvenilirliğine gölge düşürmektedir. Halk nezdinde vicdanı rahatlatacak bir “Seçim Kanunu” hazırlanarak demokratik hareketlerin tabanda memnuniyet uyandırmasını sağlamak daha isabetli olacaktır. Halk seçtiği kişilerin ve adaylarının akıbeti hakkında, sistemin işleyişi hakkında aydınlatıcı bilgilere ulaşmayı arzulamaktadır. 143 yıldır süren seçim sıkıntılarının pansuman tedbirlerle değil de köklü ve isabetli bir değişimle iyi bir şekilde çözüleceğine inanıyorum.
İBRAHİM ÖZDEMİR
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Galatasaray | 31 | 27 | 1 | 3 | 69 | 20 | 84 | +49 |
2 | Fenerbahçe | 31 | 26 | 1 | 4 | 83 | 27 | 82 | +56 |
3 | Trabzonspor | 31 | 16 | 11 | 4 | 54 | 41 | 52 | +13 |
4 | Beşiktaş | 31 | 14 | 12 | 5 | 41 | 37 | 47 | +4 |
5 | Kasımpaşa | 31 | 13 | 11 | 7 | 55 | 55 | 46 | 0 |
6 | Çaykur Rizespor | 31 | 13 | 12 | 6 | 40 | 47 | 45 | -7 |
7 | Başakşehir FK | 31 | 12 | 12 | 7 | 39 | 36 | 43 | +3 |
8 | Antalyaspor | 31 | 10 | 9 | 12 | 36 | 34 | 42 | +2 |
9 | Alanyaspor | 31 | 10 | 9 | 12 | 41 | 42 | 42 | -1 |
10 | Sivasspor | 31 | 10 | 10 | 11 | 37 | 43 | 41 | -6 |
11 | Adana Demirspor | 31 | 9 | 10 | 12 | 48 | 43 | 39 | +5 |
12 | Samsunspor | 31 | 10 | 14 | 7 | 35 | 41 | 37 | -6 |
13 | Kayserispor | 31 | 10 | 12 | 9 | 36 | 45 | 36 | -9 |
14 | MKE Ankaragücü | 31 | 7 | 11 | 13 | 37 | 40 | 34 | -3 |
15 | Hatayspor | 31 | 7 | 12 | 12 | 36 | 41 | 33 | -5 |
16 | Konyaspor | 31 | 7 | 12 | 12 | 32 | 45 | 33 | -13 |
17 | Gaziantep FK | 31 | 8 | 16 | 7 | 34 | 47 | 31 | -13 |
18 | Fatih Karagümrük | 31 | 7 | 15 | 9 | 34 | 39 | 30 | -5 |
19 | Pendikspor | 31 | 7 | 15 | 9 | 34 | 61 | 30 | -27 |
20 | İstanbulspor | 31 | 3 | 21 | 7 | 22 | 59 | 13 | -37 |
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Eyüpspor | 28 | 21 | 6 | 1 | 64 | 24 | 64 | +40 |
2 | Göztepe | 28 | 17 | 6 | 5 | 47 | 18 | 56 | +29 |
3 | Çorum FK | 28 | 14 | 8 | 6 | 46 | 29 | 48 | +17 |
4 | Kocaelispor | 28 | 14 | 8 | 6 | 42 | 33 | 48 | +9 |
5 | Bodrumspor | 28 | 13 | 7 | 8 | 36 | 19 | 47 | +17 |
6 | Sakaryaspor | 28 | 13 | 7 | 8 | 41 | 30 | 47 | +11 |
7 | Bandırmaspor | 28 | 12 | 8 | 8 | 43 | 24 | 44 | +19 |
8 | Gençlerbirliği | 28 | 11 | 7 | 10 | 33 | 27 | 43 | +6 |
9 | Boluspor | 28 | 12 | 9 | 7 | 27 | 30 | 43 | -3 |
10 | Erzurumspor FK | 28 | 11 | 7 | 10 | 28 | 22 | 40 | +6 |
11 | Ümraniyespor | 28 | 9 | 12 | 7 | 33 | 40 | 34 | -7 |
12 | Keçiörengücü | 28 | 8 | 12 | 8 | 25 | 35 | 32 | -10 |
13 | Manisa FK | 28 | 7 | 11 | 10 | 33 | 34 | 31 | -1 |
14 | Şanlıurfaspor | 28 | 7 | 12 | 9 | 25 | 30 | 30 | -5 |
15 | Adanaspor | 28 | 9 | 16 | 3 | 22 | 40 | 30 | -18 |
16 | Tuzlaspor | 28 | 7 | 14 | 7 | 27 | 44 | 28 | -17 |
17 | Altay | 28 | 5 | 20 | 3 | 12 | 61 | 15 | -49 |
18 | Giresunspor | 28 | 2 | 22 | 4 | 13 | 57 | 7 | -44 |
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Esenler Erokspor | 31 | 21 | 5 | 5 | 68 | 27 | 68 | +41 |
2 | Bucaspor 1928 | 31 | 19 | 3 | 9 | 47 | 19 | 66 | +28 |
3 | Van Spor FK | 30 | 19 | 5 | 6 | 50 | 31 | 63 | +19 |
4 | 1461 Trabzon FK | 31 | 17 | 6 | 8 | 57 | 32 | 59 | +25 |
5 | Yeni Mersin İdman Yurdu | 31 | 15 | 6 | 10 | 43 | 26 | 55 | +17 |
6 | Ankaraspor | 31 | 14 | 6 | 11 | 39 | 26 | 53 | +13 |
7 | Karacabey Belediye Spor | 32 | 11 | 10 | 11 | 33 | 30 | 44 | +3 |
8 | Ankara Demirspor | 31 | 13 | 13 | 5 | 35 | 33 | 44 | +2 |
9 | Beyoğlu Yeniçarşıspor | 31 | 12 | 13 | 6 | 36 | 32 | 42 | +4 |
10 | Diyarbekir Spor | 31 | 11 | 13 | 7 | 32 | 32 | 40 | 0 |
11 | Nazilli Belediyespor | 32 | 11 | 13 | 8 | 37 | 49 | 38 | -12 |
12 | Altınordu | 31 | 9 | 12 | 10 | 36 | 31 | 37 | +5 |
13 | Kırklarelispor | 32 | 9 | 13 | 10 | 24 | 35 | 37 | -11 |
14 | Hes İlaç Afyonspor | 31 | 8 | 12 | 11 | 18 | 30 | 35 | -12 |
15 | Serik Belediyespor | 31 | 8 | 13 | 10 | 25 | 34 | 34 | -9 |
16 | Zonguldak Kömürspor | 31 | 8 | 15 | 8 | 31 | 49 | 29 | -18 |
17 | Kırşehir Futbol SK | 32 | 5 | 20 | 7 | 29 | 62 | 22 | -33 |
18 | Bursaspor | 31 | 5 | 18 | 8 | 22 | 52 | 20 | -30 |
19 | Adıyaman FK | 31 | 3 | 22 | 6 | 21 | 53 | 15 | -32 |
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Aliağa Futbol A.Ş. | 25 | 18 | 0 | 7 | 53 | 14 | 61 | +39 |
2 | Kepezspor FAŞ | 24 | 19 | 1 | 4 | 51 | 13 | 61 | +38 |
3 | 52 Orduspor FK | 25 | 13 | 7 | 5 | 34 | 23 | 44 | +11 |
4 | Ayvalıkgücü Belediyespor | 24 | 12 | 6 | 6 | 32 | 22 | 42 | +10 |
5 | İnegöl Kafkas GK | 24 | 10 | 6 | 8 | 25 | 23 | 38 | +2 |
6 | Edirnespor | 24 | 11 | 9 | 4 | 37 | 23 | 37 | +14 |
7 | Artvin Hopaspor | 24 | 9 | 8 | 7 | 31 | 22 | 34 | +9 |
8 | Mardin 1969 Spor | 24 | 10 | 10 | 4 | 33 | 29 | 34 | +4 |
9 | K.Çekmece Sinopspor | 25 | 9 | 10 | 6 | 33 | 26 | 33 | +7 |
10 | Karabük İdmanyurdu Spor | 24 | 9 | 11 | 4 | 22 | 35 | 31 | -13 |
11 | Kırıkkalegücü FK | 24 | 7 | 12 | 5 | 23 | 29 | 26 | -6 |
12 | Talasgücü Belediyespor | 24 | 8 | 14 | 2 | 24 | 37 | 26 | -13 |
13 | Gümüşhanespor | 25 | 4 | 12 | 9 | 21 | 41 | 21 | -20 |
14 | Malatya Arguvanspor | 24 | 2 | 18 | 4 | 11 | 44 | 10 | -33 |
15 | Tarsus İdman Yurdu | 24 | 2 | 19 | 3 | 16 | 65 | 9 | -49 |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
12/04/2024 | Trabzonspor | vs | Sivasspor |
13/04/2024 | Kasımpaşa | vs | Konyaspor |
13/04/2024 | MKE Ankaragücü | vs | Gaziantep FK |
13/04/2024 | Adana Demirspor | vs | Kayserispor |
13/04/2024 | Beşiktaş | vs | Samsunspor |
14/04/2024 | Pendikspor | vs | Başakşehir FK |
14/04/2024 | Çaykur Rizespor | vs | Antalyaspor |
14/04/2024 | Hatayspor | vs | İstanbulspor |
14/04/2024 | Fatih Karagümrük | vs | Fenerbahçe |
15/04/2024 | Alanyaspor | vs | Galatasaray |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
06/04/2024 | Bodrum FK | vs | Keçiörengücü |
06/04/2024 | Ümraniyespor | vs | Şanlıurfaspor |
06/04/2024 | Sakaryaspor | vs | Boluspor |
07/04/2024 | Bandırmaspor | vs | Manisa FK |
07/04/2024 | Çorum FK | vs | Kocaelispor |
07/04/2024 | Eyüpspor | vs | Altay (H:1) |
07/04/2024 | Gençlerbirliği | vs | Adanaspor |
08/04/2024 | Giresunspor | (H:1) vs | Tuzlaspor |
08/04/2024 | Göztepe | vs | Erzurumspor FK |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
07/04/2024 | Adıyaman FK | vs | Kırklarelispor |
07/04/2024 | Altınordu | vs | Diyarbekir Spor |
07/04/2024 | Ankara Demirspor | vs | Esenler Erokspor |
07/04/2024 | Ankaraspor | vs | Yeni Mersin İdman Yurdu |
07/04/2024 | Beyoğlu Yeniçarşıspor | vs | Hes İlaç Afyonspor |
07/04/2024 | Bucaspor 1928 | vs | Zonguldak Kömürspor |
07/04/2024 | Bursaspor | vs | 1461 Trabzon FK |
07/04/2024 | Nazilli Belediyespor | vs | Van Spor FK |
07/04/2024 | Serik Belediyespor | vs | Kırşehir Futbol SK |
07/04/2024 | Bursaspor - 1461 Trabzon FK | 1461 Trabzon FK ligdeki son 5 maçında hiç kaybetmedi | 1461 Trabzon FK yenilmez |
07/04/2024 | Altınordu - Diyarbekir Spor | Altınordu ligde evindeki son 5 maçını kazandı | Altınordu kazanır |
07/04/2024 | Serik Belediyespor - Kırşehir Futbol SK | Kırşehir Futbol SK ligde deplasmandaki son 8 maçında hiç kazanamadı | Serik Belediyespor yenilmez |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
07/04/2024 | Kırıkkalegücü FK | vs | Mardin 1969 Spor |
07/04/2024 | Aliağa Futbol A.Ş. | vs | Ayvalıkgücü Belediyespor |
07/04/2024 | Edirnespor | vs | Malatya Arguvanspor |
07/04/2024 | İnegöl Kafkas GK | vs | Artvin Hopaspor |
07/04/2024 | Karabük İdmanyurdu Spor | vs | K.Çekmece Sinopspor |
07/04/2024 | Kepezspor FAŞ | vs | Tarsus İdman Yurdu |
07/04/2024 | Talasgücü Belediyespor | vs | 52 Orduspor FK |