Meşrutiyeti kabul eden Osmanlı Devleti, 23 Aralık 1876 tarihinde Kanun-i Esasi ismiyle yeni bir anayasa hazırlamış ve parlamenter sisteme geçiş yapmıştır. Bu parlamenter sistemde üyelerini halkın seçtiği “Heyet-i Mebusan” ile üyelerini Padişahın seçtiği “Heyet-i Ayan” ismiyle iki ayrı meclis bulunmaktaydı ve her iki mecliste “Meclis-i Umumi” çatısı altında birleşmekteydi.
Osmanlı Devleti’nde I. Meşrutiyetle birlikte ilk seçimler 1876 yılı içinde yapılmıştır. Bu seçimlerin daha sağlıklı bir ortamda gerçekleştirilmesi ve oluşturulacak ilk meclise üye seçiminin sorunsuz yapılabilmesi için seçimle alakalı usul ve esasların belirtilmiş olduğu yasa teklifi yapılmıştır. Günümüzde “Kanun Hükmünde Kararname” olarak adlandırdığımız kanunlar, o dönemde seçimlerin selameti için “Talimat-ı Muvakkate” adıyla geçici bir yasa olarak hazırlanmıştı. Bu yasa Sultan II. Abdulhamit’in 28 Ekim 1876 tarihinde onayı ile yürürlüğe girmiştir. Talimat-ı Muvakkate 7 maddelik bir talimatla genel meclisin nasıl oluşacağı, adayların hangi şartları taşıyacağı vb. konular hakkında bir takım kuralları belirtmiştir.
Anayasal düzene geçişin ilk evrelerinde bazı sorunlar ile karşılaşılmıştır. Talimât-ı Muvakkate ile Kanun-i Esasi arasında seçime ilişkin farklılıklar oluşmuştur. Kanun-i Esasi’ye göre her elli bin erkek nüfus bir milletvekili seçebilirken, Talimât-ı Muvakkate’ye göre ülke genelinde 130 milletvekili seçilmesi istenmiştir. Kanun-i Esasi’ye göre seçimlerle alakalı bir veya iki dereceli bir seçimin olması gerekir ibaresi bulunmazken, Talimât-ı Muvakkate’ye göre iki dereceli seçim sisteminin kabul edileceği belirtilmiştir. Kanun-i Esasi’ye göre seçilme yaşı 30 iken, Talimât-ı Muvakkate’ye göre seçilme yaşı 25 olarak belirtilmiştir. Kanun-i Esasi’ye göre seçilecek kişilerde mülk sahibi olma şartı aranmazken, Talimât-ı Muvakkate’ye göre seçilecek kişilere mülk sahibi olma şartı getirilmiştir. Ayrıca Kanun-i Esasi parlamenter sisteme geçişte padişaha da bir takım uygulamalar öngörmüştür. Anayasası’nın 3. Maddesine göre Padişah tahta çıkacağı zaman Meclis-i Umumi’de Şer’i hukuka ve Kanun-i Esasi hükümlerine uyacağına, vatan ve milletin bütünlüğünü koruyacağına, sadakat göstereceğine dair yemin etmesi şartı getirilmiştir.
1876 seçimlerine ilişkin Kanun-i Esasi’nin 66. ve 119. maddelerine göre mebusların seçimi gizli oy esasına göre yapılacaktır ibareleri yer almaktaydı. 21 Temmuz 1946 seçiminin de açık oy gizli tasnif (sayım) usulüne göre yapıldığını görmekteyiz. Talimat-ı Muvakkate’ye göre ülke çapında 80 Müslüman ve 50 Gayrimüslim olmak üzere toplam 130 milletvekilinin seçilmesi gerekirdi. Bu seçimlerde hesaplar tutmadı ve hedeflenen 130 milletvekili sayısına ulaşılamadı. Ülke genelinde yapılan 1876 seçimlerinde sadece 69’u Müslüman ve 46’sı Gayrimüslim olmak üzere 115 milletvekili seçilebilmişti. Seçilen milletvekilleri İstanbul’daki ilk meclise gelmeye başlamışlardı ve ilk Osmanlı Mebusan Meclisi de 19 Mart 1877 Pazartesi günü Dolmabahçe Sarayında Padişah II. Abdülhamit tarafından açılarak parlamenter sistemin kapısı aralanmıştı. Seçilen ilk vekiller de bu mecliste görevlerini yapmaya başlamışlardı.
İçinde bulunduğumuz tarihten 143 yıl önce gerçekleştirilmiş olan ilk seçimlerde de seçimlere ilişkin usul ve esasların belirtildiği kanunların sağlıklı bir şekilde oluşturulamadığı
ve günümüzde de bu sorunların hala devam ettiği görülmektedir. Türk halkı olarak demokrasiye geçişte sopalı seçimler, baskıcı seçimler, açık oy gizli (tasnif) sayım, şeklindeki seçimler de olmak üzere sıkıntılı dönemleri de yaşamıştır ve hepsi de tarihimizde kara bir leke olarak kalacaktır. Seçimin adil bir hak arama sistemi olması gayesinden öte günümüzde halk tabanında güveni sarsacak şayiaların ayyuka çıkması, adil bir hak arama sistemi olan seçim sisteminin güvenilirliğine gölge düşürmektedir. Halk nezdinde vicdanı rahatlatacak bir “Seçim Kanunu” hazırlanarak demokratik hareketlerin tabanda memnuniyet uyandırmasını sağlamak daha isabetli olacaktır. Halk seçtiği kişilerin ve adaylarının akıbeti hakkında, sistemin işleyişi hakkında aydınlatıcı bilgilere ulaşmayı arzulamaktadır. 143 yıldır süren seçim sıkıntılarının pansuman tedbirlerle değil de köklü ve isabetli bir değişimle iyi bir şekilde çözüleceğine inanıyorum.
İBRAHİM ÖZDEMİR
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Galatasaray | 37 | 32 | 2 | 3 | 89 | 25 | 99 | +64 |
2 | Fenerbahçe | 37 | 30 | 1 | 6 | 93 | 31 | 96 | +62 |
3 | Trabzonspor | 37 | 20 | 13 | 4 | 65 | 48 | 64 | +17 |
4 | Başakşehir FK | 37 | 17 | 13 | 7 | 51 | 41 | 58 | +10 |
5 | Beşiktaş | 37 | 16 | 13 | 8 | 51 | 45 | 56 | +6 |
6 | Kasımpaşa | 37 | 15 | 14 | 8 | 60 | 64 | 53 | -4 |
7 | Alanyaspor | 37 | 12 | 10 | 15 | 52 | 49 | 51 | +3 |
8 | Sivasspor | 37 | 13 | 12 | 12 | 45 | 53 | 51 | -8 |
9 | Çaykur Rizespor | 37 | 14 | 15 | 8 | 48 | 56 | 50 | -8 |
10 | Antalyaspor | 37 | 12 | 13 | 12 | 43 | 48 | 48 | -5 |
11 | Adana Demirspor | 37 | 10 | 13 | 14 | 52 | 55 | 44 | -3 |
12 | Samsunspor | 37 | 11 | 16 | 10 | 41 | 49 | 43 | -8 |
13 | Kayserispor | 37 | 11 | 14 | 12 | 43 | 55 | 42 | -12 |
14 | Gaziantep FK | 37 | 11 | 18 | 8 | 49 | 57 | 41 | -8 |
15 | Konyaspor | 37 | 9 | 14 | 14 | 39 | 50 | 41 | -11 |
16 | MKE Ankaragücü | 37 | 8 | 13 | 16 | 44 | 48 | 40 | -4 |
17 | Hatayspor | 37 | 8 | 15 | 14 | 43 | 52 | 38 | -9 |
18 | Fatih Karagümrük | 37 | 9 | 18 | 10 | 46 | 51 | 37 | -5 |
19 | Pendikspor | 37 | 9 | 18 | 10 | 42 | 72 | 37 | -30 |
20 | İstanbulspor | 37 | 4 | 26 | 7 | 27 | 74 | 16 | -47 |
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Eyüpspor | 34 | 24 | 7 | 3 | 77 | 31 | 75 | +46 |
2 | Göztepe | 34 | 21 | 6 | 7 | 60 | 20 | 70 | +40 |
3 | Sakaryaspor | 34 | 17 | 8 | 9 | 50 | 35 | 60 | +15 |
4 | Bodrumspor | 34 | 15 | 7 | 12 | 43 | 22 | 57 | +21 |
5 | Çorum FK | 34 | 16 | 10 | 8 | 55 | 36 | 56 | +19 |
6 | Kocaelispor | 34 | 16 | 11 | 7 | 48 | 41 | 55 | +7 |
7 | Boluspor | 34 | 15 | 11 | 8 | 33 | 35 | 53 | -2 |
8 | Gençlerbirliği | 34 | 13 | 9 | 12 | 39 | 33 | 51 | +6 |
9 | Bandırmaspor | 34 | 13 | 10 | 11 | 49 | 32 | 50 | +17 |
10 | Erzurumspor FK | 34 | 12 | 11 | 11 | 30 | 34 | 44 | -4 |
11 | Ümraniyespor | 34 | 12 | 15 | 7 | 40 | 47 | 43 | -7 |
12 | Manisa FK | 34 | 9 | 12 | 13 | 40 | 40 | 40 | 0 |
13 | Keçiörengücü | 34 | 10 | 14 | 10 | 34 | 43 | 40 | -9 |
14 | Adanaspor | 34 | 11 | 17 | 6 | 28 | 45 | 39 | -17 |
15 | Şanlıurfaspor | 34 | 9 | 14 | 11 | 32 | 37 | 38 | -5 |
16 | Tuzlaspor | 34 | 9 | 14 | 11 | 35 | 47 | 38 | -12 |
17 | Altay | 34 | 5 | 25 | 4 | 16 | 76 | 10 | -60 |
18 | Giresunspor | 34 | 2 | 28 | 4 | 16 | 71 | 7 | -55 |
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Esenler Erokspor | 36 | 26 | 5 | 5 | 83 | 29 | 83 | +54 |
2 | Van Spor FK | 36 | 24 | 6 | 6 | 63 | 37 | 75 | +26 |
3 | Bucaspor 1928 | 36 | 21 | 5 | 10 | 54 | 25 | 73 | +29 |
4 | 1461 Trabzon FK | 36 | 21 | 6 | 9 | 71 | 39 | 72 | +32 |
5 | Ankaraspor | 36 | 15 | 8 | 13 | 45 | 35 | 58 | +10 |
6 | Yeni Mersin İdman Yurdu | 36 | 16 | 10 | 10 | 50 | 36 | 58 | +14 |
7 | Beyoğlu Yeniçarşıspor | 36 | 15 | 14 | 7 | 47 | 38 | 52 | +9 |
8 | Karacabey Belediye Spor | 36 | 13 | 11 | 12 | 43 | 37 | 51 | +6 |
9 | Ankara Demirspor | 36 | 15 | 16 | 5 | 43 | 46 | 50 | -3 |
10 | Diyarbekir Spor | 36 | 12 | 15 | 9 | 39 | 41 | 45 | -2 |
11 | Kırklarelispor | 36 | 11 | 14 | 11 | 33 | 41 | 44 | -8 |
12 | Altınordu | 36 | 10 | 13 | 13 | 45 | 39 | 43 | +6 |
13 | Hes İlaç Afyonspor | 36 | 10 | 14 | 12 | 25 | 38 | 42 | -13 |
14 | Serik Belediyespor | 36 | 10 | 16 | 10 | 29 | 45 | 40 | -16 |
15 | Nazilli Belediyespor | 36 | 11 | 16 | 9 | 38 | 57 | 39 | -19 |
16 | Zonguldak Kömürspor | 36 | 11 | 17 | 8 | 41 | 57 | 38 | -16 |
17 | Kırşehir Futbol SK | 36 | 5 | 23 | 8 | 38 | 76 | 23 | -38 |
18 | Bursaspor | 36 | 6 | 22 | 8 | 28 | 64 | 23 | -36 |
19 | Adıyaman FK | 36 | 4 | 25 | 7 | 28 | 63 | 19 | -35 |
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Kepezspor FAŞ | 28 | 22 | 2 | 4 | 67 | 18 | 70 | +49 |
2 | Aliağa Futbol A.Ş. | 28 | 19 | 0 | 9 | 60 | 18 | 66 | +42 |
3 | Ayvalıkgücü Belediyespor | 28 | 15 | 6 | 7 | 40 | 25 | 52 | +15 |
4 | 52 Orduspor FK | 28 | 14 | 7 | 7 | 40 | 28 | 49 | +12 |
5 | İnegöl Kafkas GK | 28 | 13 | 7 | 8 | 37 | 30 | 47 | +7 |
6 | Edirnespor | 28 | 13 | 10 | 5 | 45 | 28 | 44 | +17 |
7 | Mardin 1969 Spor | 28 | 12 | 11 | 5 | 40 | 34 | 41 | +6 |
8 | K.Çekmece Sinopspor | 28 | 10 | 10 | 8 | 41 | 31 | 38 | +10 |
9 | Karabük İdmanyurdu Spor | 28 | 10 | 13 | 5 | 27 | 44 | 35 | -17 |
10 | Artvin Hopaspor | 28 | 9 | 12 | 7 | 33 | 29 | 34 | +4 |
11 | Talasgücü Belediyespor | 28 | 10 | 14 | 4 | 34 | 45 | 34 | -11 |
12 | Kırıkkalegücü FK | 28 | 8 | 15 | 5 | 31 | 42 | 29 | -11 |
13 | Gümüşhanespor | 28 | 4 | 14 | 10 | 25 | 49 | 22 | -24 |
14 | Malatya Arguvanspor | 28 | 3 | 21 | 4 | 21 | 57 | 13 | -36 |
15 | Tarsus İdman Yurdu | 28 | 2 | 22 | 4 | 20 | 83 | 10 | -63 |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
24/05/2024 | Alanyaspor | vs | Antalyaspor |
25/05/2024 | Fatih Karagümrük | vs | Samsunspor |
25/05/2024 | Sivasspor | vs | Kayserispor |
26/05/2024 | Adana Demirspor | vs | Başakşehir FK |
26/05/2024 | Fenerbahçe | vs | İstanbulspor |
26/05/2024 | Hatayspor | vs | Çaykur Rizespor |
26/05/2024 | Kasımpaşa | vs | Beşiktaş |
26/05/2024 | Konyaspor | vs | Galatasaray |
26/05/2024 | Pendikspor | vs | Gaziantep FK |
26/05/2024 | Trabzonspor | vs | MKE Ankaragücü |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
11/05/2024 | Kocaelispor | 0 - 2 | Sakaryaspor |
11/05/2024 | Erzurumspor FK | 0 - 4 | Eyüpspor |
11/05/2024 | Boluspor | 2 - 1 | Çorum FK |
11/05/2024 | Göztepe | 1 - 1 | Bodrum FK |
11/05/2024 | Adanaspor | 1 - 0 | Bandırmaspor |
11/05/2024 | Tuzlaspor | 1 - 1 | Gençlerbirliği |
11/05/2024 | Şanlıurfaspor | 2 - 0 | Manisa FK |
10/05/2024 | Giresunspor | 1 - 2 | Ümraniyespor |
10/05/2024 | Keçiörengücü | 1 - 1 | Altay |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
Hük. | Bursaspor | 3 - 0 | Van Spor FK |
04/05/2024 | Altınordu | 3 - 3 | Ankaraspor |
04/05/2024 | Bucaspor 1928 | 3 - 1 | Diyarbekir Spor |
04/05/2024 | Serik Belediyespor | 0 - 6 | Esenler Erokspor |
04/05/2024 | Beyoğlu Yeniçarşıspor | 3 - 1 | Karacabey Belediye Spor |
04/05/2024 | Adıyaman FK | 4 - 1 | Hes İlaç Afyonspor |
04/05/2024 | Ankara Demirspor | 5 - 2 | Yeni Mersin İdman Yurdu |
04/05/2024 | Kırklarelispor | 1 - 3 | Zonguldak Kömürspor |
04/05/2024 | Kırşehir Futbol SK | 4 - 5 | 1461 Trabzon FK |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
27/04/2024 | Malatya Arguvanspor | 3 - 4 | Talasgücü Belediyespor |
27/04/2024 | Gümüşhanespor | 2 - 4 | Kepezspor FAŞ |
27/04/2024 | Artvin Hopaspor | 0 - 1 | 52 Orduspor FK |
27/04/2024 | Mardin 1969 Spor | 4 - 2 | İnegöl Kafkas GK |
27/04/2024 | Tarsus İdman Yurdu | 1 - 1 | Karabük İdmanyurdu Spor |
27/04/2024 | Ayvalıkgücü Belediyespor | 1 - 0 | Edirnespor |
27/04/2024 | Aliağa Futbol A.Ş. | 6 - 3 | Kırıkkalegücü FK |