19 yy. ’da dünyada sanayile?me hareketleri ile birlikte çal??ma ?artlar? kötüle?mi? ve çocuk i?çilerin say?s? artm?? yine çal??ma saatleri 14-15 saat olarak belirlenmi?ti. ?irketler h?zla büyürken i?çilerin haklar?nda iyile?tirmeler yap?lmam??t?. Bu durum bir tak?m örgütlerin harekete geçmesine neden oldu. 1880 y?llarda kurulan meslek ve emek örgütleri 8 saatlik i? günü anlay???n? genele yaymak için mücadele vermi? ve halk taraf?ndan da desteklenmi?ti.
Osmanl?’da 1 May?s
Osmanl?da bilinen ilk i?çi hareketi 1473 y?l?nda görülmektedir. Bu dönemde seramik ustalar? ücretlerini alamad?klar? için i? b?rakma eylemi yapm??lard?r. Sonras?nda farkl? tarihlerde fazla olmasa da i?çiler haklar?n? aramak ad?na küçük çapl? hareketlerde bulunmu?lard?r. Osmanl?’da 1 May?s’?n kutlanmas? 1890’l? y?llara tekabül etmektedir. Bu y?llarda 1 May?s günü “Birlik, Mücadele ve Dayan??ma Günü” olarak an?ld? ve Ülke genelinde de yeterli bir destek gördü. 19 yy ‘da Osmanl?’da i?çi hareketlerine saray?n ve askerin ihtiyaçlar?n? kar??lamak için kurulan i?letmelerde rastlan?lmaktad?r. Bu i?letmeler devlet eliyle olu?turuldu?u için bat?dan farkl? olarak Osmanl?’da modern anlamda i?çiler ilk olarak devlet eliyle olu?turulmu?tur. 1905 y?l?nda ?zmir’de, 1910 y?l?nda ise ?stanbul’da 1 May?s ilk defa kutland?. Osmanl? Devleti’nde Selanik’te i?çi örgütlenmesi iyi durumda idi. 1911 y?l?nda tütün, pamuk i?çileri 1 May?s’? kutlad?. Yine 1912 y?l?nda ?stanbul’da 1 May?s kutlamalar? yap?ld?. 1920 y?l?nda Osmanl? hükümeti i?gal alt?nda idi ve yine de i?çi bayram? büyük bir kat?l?mla kutland?. ??çiler Haliç’ten ba?layarak Karaköy üzerinden Beyo?lu’na kadar yürüyü? yapt?. Trabzon’daki kutlamalarda ise Enver Pa?a lehine tezahüratlarda yap?ld?. 1921 y?l?ndaki 1 May?s kutlamalar?n? ise 1919 y?l?nda kurulmu? olan ??çi ve Köylü Sosyalist Partisi organize etti. Mersin’de yap?lan kutlamalarda ise i?galci Fransa’ya kar?? da nefret dolu “kahrolsun emperyalizm” sloganlar? at?ld?.
Cumhuriyetin ?lan? ile Birlikte Türkiye’de 1 May?s
1923 y?l?nda Ankara’da meclise yürüyen i?çiler sekiz saatlik i? günü, hafta tatili ve 1 May?s’?n bayram olarak kabul edilmesini istiyorlard?. 1923 y?l?nda 1 May?s, “??çi Bayram?” olarak kabul edildi. 1924 y?l?nda ise toplu olarak kutlanan 1 May?s etkinlikleri yasakland?. 1925 y?l?nda ç?kar?lan “Takrir-i Sükûn Kanunu” ile 1 May?s ??çi Bayram? uzun y?llar yasakland?. 1935 y?l?nda ise 1 May?s ??çi Bayram?’na “Bahar ve Çiçek Bayram?” ad? verildi ve resmi ücretsiz tatil edildi. 1976 y?l?nda 1 May?s Taksim’de i?çi sendikalar?n?n da deste?i ile etkili bir ?ekilde kutland?. 1977 y?l?nda yine Taksim’de etkili bir kutlama yap?ld?. 1977 y?l?ndaki kutlamada 34 ki?i hayat?n? kaybetti.1981 y?l?nda “Milli Güvenlik Konseyi” 1 May?s’? resmi tatil olmaktan ç?kard?. 2008 y?l?nda 1 May?s "Emek ve Dayan??ma Günü" olarak kabul edildi ve kutlama yap?lmas?na izin verildi. 2009 y?l?nda 1 May?s tekrar resmi bayram olarak kabul edildi.
Kaynak:
Donald Quataert - Erik Jan Zürcher Osmanl?’dan Cumhuriyet Türkiye’sine ??çiler 1839-1950, ?leti?im Yay?nlar?, ?stanbul 1998.
Kadir Y?ld?r?m, II. Abdülhamid Dönemi ?stanbul’unda ??çi Hareketleri, ?stanbul Üniversitesi.
Birle?ik Metal-i? Dergisi Say? 2, Sabah,
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Galatasaray | 37 | 32 | 2 | 3 | 89 | 25 | 99 | +64 |
2 | Fenerbahçe | 37 | 30 | 1 | 6 | 93 | 31 | 96 | +62 |
3 | Trabzonspor | 37 | 20 | 13 | 4 | 65 | 48 | 64 | +17 |
4 | BaÅŸakÅŸehir FK | 37 | 17 | 13 | 7 | 51 | 41 | 58 | +10 |
5 | BeÅŸiktaÅŸ | 37 | 16 | 13 | 8 | 51 | 45 | 56 | +6 |
6 | Kasımpaşa | 37 | 15 | 14 | 8 | 60 | 64 | 53 | -4 |
7 | Alanyaspor | 37 | 12 | 10 | 15 | 52 | 49 | 51 | +3 |
8 | Sivasspor | 37 | 13 | 12 | 12 | 45 | 53 | 51 | -8 |
9 | Çaykur Rizespor | 37 | 14 | 15 | 8 | 48 | 56 | 50 | -8 |
10 | Antalyaspor | 37 | 12 | 13 | 12 | 43 | 48 | 48 | -5 |
11 | Adana Demirspor | 37 | 10 | 13 | 14 | 52 | 55 | 44 | -3 |
12 | Samsunspor | 37 | 11 | 16 | 10 | 41 | 49 | 43 | -8 |
13 | Kayserispor | 37 | 11 | 14 | 12 | 43 | 55 | 42 | -12 |
14 | Gaziantep FK | 37 | 11 | 18 | 8 | 49 | 57 | 41 | -8 |
15 | Konyaspor | 37 | 9 | 14 | 14 | 39 | 50 | 41 | -11 |
16 | MKE Ankaragücü | 37 | 8 | 13 | 16 | 44 | 48 | 40 | -4 |
17 | Hatayspor | 37 | 8 | 15 | 14 | 43 | 52 | 38 | -9 |
18 | Fatih Karagümrük | 37 | 9 | 18 | 10 | 46 | 51 | 37 | -5 |
19 | Pendikspor | 37 | 9 | 18 | 10 | 42 | 72 | 37 | -30 |
20 | Ä°stanbulspor | 37 | 4 | 26 | 7 | 27 | 74 | 16 | -47 |
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Eyüpspor | 34 | 24 | 7 | 3 | 77 | 31 | 75 | +46 |
2 | Göztepe | 34 | 21 | 6 | 7 | 60 | 20 | 70 | +40 |
3 | Sakaryaspor | 34 | 17 | 8 | 9 | 50 | 35 | 60 | +15 |
4 | Bodrumspor | 34 | 15 | 7 | 12 | 43 | 22 | 57 | +21 |
5 | Çorum FK | 34 | 16 | 10 | 8 | 55 | 36 | 56 | +19 |
6 | Kocaelispor | 34 | 16 | 11 | 7 | 48 | 41 | 55 | +7 |
7 | Boluspor | 34 | 15 | 11 | 8 | 33 | 35 | 53 | -2 |
8 | Gençlerbirliği | 34 | 13 | 9 | 12 | 39 | 33 | 51 | +6 |
9 | Bandırmaspor | 34 | 13 | 10 | 11 | 49 | 32 | 50 | +17 |
10 | Erzurumspor FK | 34 | 12 | 11 | 11 | 30 | 34 | 44 | -4 |
11 | Ãœmraniyespor | 34 | 12 | 15 | 7 | 40 | 47 | 43 | -7 |
12 | Manisa FK | 34 | 9 | 12 | 13 | 40 | 40 | 40 | 0 |
13 | Keçiörengücü | 34 | 10 | 14 | 10 | 34 | 43 | 40 | -9 |
14 | Adanaspor | 34 | 11 | 17 | 6 | 28 | 45 | 39 | -17 |
15 | Şanlıurfaspor | 34 | 9 | 14 | 11 | 32 | 37 | 38 | -5 |
16 | Tuzlaspor | 34 | 9 | 14 | 11 | 35 | 47 | 38 | -12 |
17 | Altay | 34 | 5 | 25 | 4 | 16 | 76 | 10 | -60 |
18 | Giresunspor | 34 | 2 | 28 | 4 | 16 | 71 | 7 | -55 |
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Esenler Erokspor | 36 | 26 | 5 | 5 | 83 | 29 | 83 | +54 |
2 | Van Spor FK | 36 | 24 | 6 | 6 | 63 | 37 | 75 | +26 |
3 | Bucaspor 1928 | 36 | 21 | 5 | 10 | 54 | 25 | 73 | +29 |
4 | 1461 Trabzon FK | 36 | 21 | 6 | 9 | 71 | 39 | 72 | +32 |
5 | Ankaraspor | 36 | 15 | 8 | 13 | 45 | 35 | 58 | +10 |
6 | Yeni Mersin Ä°dman Yurdu | 36 | 16 | 10 | 10 | 50 | 36 | 58 | +14 |
7 | Beyoğlu Yeniçarşıspor | 36 | 15 | 14 | 7 | 47 | 38 | 52 | +9 |
8 | Karacabey Belediye Spor | 36 | 13 | 11 | 12 | 43 | 37 | 51 | +6 |
9 | Ankara Demirspor | 36 | 15 | 16 | 5 | 43 | 46 | 50 | -3 |
10 | Diyarbekir Spor | 36 | 12 | 15 | 9 | 39 | 41 | 45 | -2 |
11 | Kırklarelispor | 36 | 11 | 14 | 11 | 33 | 41 | 44 | -8 |
12 | Altınordu | 36 | 10 | 13 | 13 | 45 | 39 | 43 | +6 |
13 | Hes İlaç Afyonspor | 36 | 10 | 14 | 12 | 25 | 38 | 42 | -13 |
14 | Serik Belediyespor | 36 | 10 | 16 | 10 | 29 | 45 | 40 | -16 |
15 | Nazilli Belediyespor | 36 | 11 | 16 | 9 | 38 | 57 | 39 | -19 |
16 | Zonguldak Kömürspor | 36 | 11 | 17 | 8 | 41 | 57 | 38 | -16 |
17 | Kırşehir Futbol SK | 36 | 5 | 23 | 8 | 38 | 76 | 23 | -38 |
18 | Bursaspor | 36 | 6 | 22 | 8 | 28 | 64 | 23 | -36 |
19 | Adıyaman FK | 36 | 4 | 25 | 7 | 28 | 63 | 19 | -35 |
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Kepezspor FAÅž | 28 | 22 | 2 | 4 | 67 | 18 | 70 | +49 |
2 | AliaÄŸa Futbol A.Åž. | 28 | 19 | 0 | 9 | 60 | 18 | 66 | +42 |
3 | Ayvalıkgücü Belediyespor | 28 | 15 | 6 | 7 | 40 | 25 | 52 | +15 |
4 | 52 Orduspor FK | 28 | 14 | 7 | 7 | 40 | 28 | 49 | +12 |
5 | İnegöl Kafkas GK | 28 | 13 | 7 | 8 | 37 | 30 | 47 | +7 |
6 | Edirnespor | 28 | 13 | 10 | 5 | 45 | 28 | 44 | +17 |
7 | Mardin 1969 Spor | 28 | 12 | 11 | 5 | 40 | 34 | 41 | +6 |
8 | K.Çekmece Sinopspor | 28 | 10 | 10 | 8 | 41 | 31 | 38 | +10 |
9 | Karabük İdmanyurdu Spor | 28 | 10 | 13 | 5 | 27 | 44 | 35 | -17 |
10 | Artvin Hopaspor | 28 | 9 | 12 | 7 | 33 | 29 | 34 | +4 |
11 | Talasgücü Belediyespor | 28 | 10 | 14 | 4 | 34 | 45 | 34 | -11 |
12 | Kırıkkalegücü FK | 28 | 8 | 15 | 5 | 31 | 42 | 29 | -11 |
13 | Gümüşhanespor | 28 | 4 | 14 | 10 | 25 | 49 | 22 | -24 |
14 | Malatya Arguvanspor | 28 | 3 | 21 | 4 | 21 | 57 | 13 | -36 |
15 | Tarsus Ä°dman Yurdu | 28 | 2 | 22 | 4 | 20 | 83 | 10 | -63 |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
 24/05/2024 | Alanyaspor | vs | Antalyaspor |
 25/05/2024 | Fatih Karagümrük | vs | Samsunspor |
 25/05/2024 | Sivasspor | vs | Kayserispor |
 26/05/2024 | Adana Demirspor | vs | Başakşehir FK |
 26/05/2024 | Fenerbahçe | vs | İstanbulspor |
 26/05/2024 | Hatayspor | vs | Çaykur Rizespor |
 26/05/2024 | Kasımpaşa | vs | Beşiktaş |
 26/05/2024 | Konyaspor | vs | Galatasaray |
 26/05/2024 | Pendikspor | vs | Gaziantep FK |
 26/05/2024 | Trabzonspor | vs | MKE Ankaragücü |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
 11/05/2024 | Kocaelispor | 0 - 2 | Sakaryaspor |
 11/05/2024 | Erzurumspor FK | 0 - 4 | Eyüpspor |
 11/05/2024 | Boluspor | 2 - 1 | Çorum FK |
 11/05/2024 | Göztepe | 1 - 1 | Bodrum FK |
 11/05/2024 | Adanaspor | 1 - 0 | Bandırmaspor |
 11/05/2024 | Tuzlaspor | 1 - 1 | Gençlerbirliği |
 11/05/2024 | Şanlıurfaspor | 2 - 0 | Manisa FK |
 10/05/2024 | Giresunspor | 1 - 2 | Ümraniyespor |
 10/05/2024 | Keçiörengücü | 1 - 1 | Altay |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
 Hük. | Bursaspor | 3 - 0 | Van Spor FK |
 04/05/2024 | Altınordu | 3 - 3 | Ankaraspor |
 04/05/2024 | Bucaspor 1928 | 3 - 1 | Diyarbekir Spor |
 04/05/2024 | Serik Belediyespor | 0 - 6 | Esenler Erokspor |
 04/05/2024 | Beyoğlu Yeniçarşıspor | 3 - 1 | Karacabey Belediye Spor |
 04/05/2024 | Adıyaman FK | 4 - 1 | Hes İlaç Afyonspor |
 04/05/2024 | Ankara Demirspor | 5 - 2 | Yeni Mersin İdman Yurdu |
 04/05/2024 | Kırklarelispor | 1 - 3 | Zonguldak Kömürspor |
 04/05/2024 | Kırşehir Futbol SK | 4 - 5 | 1461 Trabzon FK |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
 27/04/2024 | Malatya Arguvanspor | 3 - 4 | Talasgücü Belediyespor |
 27/04/2024 | Gümüşhanespor | 2 - 4 | Kepezspor FAŞ |
 27/04/2024 | Artvin Hopaspor | 0 - 1 | 52 Orduspor FK |
 27/04/2024 | Mardin 1969 Spor | 4 - 2 | İnegöl Kafkas GK |
 27/04/2024 | Tarsus İdman Yurdu | 1 - 1 | Karabük İdmanyurdu Spor |
 27/04/2024 | Ayvalıkgücü Belediyespor | 1 - 0 | Edirnespor |
 27/04/2024 | Aliağa Futbol A.Ş. | 6 - 3 | Kırıkkalegücü FK |